20 Yanvar 1990-cı il Azərbaycan tarixinə həm milli qəhrəmanlıq, həm də qanlı faciə səhifəsi kimi daxil olub. Bu gün azadlıq mübarizəsi yolunda şəhid olanların xatirəsini yaşadan, xalqımızın müstəqillik uğrunda göstərdiyi əzm və fədakarlığın simvoludur.
1980-ci illərin sonlarında SSRİ-nin zəifləməsi ilə milli azadlıq hərəkatları güclənməyə başladı. Azərbaycan xalqı da bu dalğada öz haqqını tələb edərək, sovet imperiyasının ədalətsiz siyasətinə qarşı qətiyyətli mübarizəyə qalxdı. Xüsusilə, Dağlıq Qarabağ məsələsində erməni təcavüzünə və Kreml rəhbərliyinin qərəzli mövqeyinə qarşı xalqın narazılığı artmaqda idi.
1989-cu ildə Bakıda keçirilən mitinqlər, yürüşlər xalqın sovet imperiyasından azad olmaq istəyini nümayiş etdirirdi. Lakin SSRİ rəhbərliyi bu hərəkatı boğmaq üçün zorakı tədbirlərə əl atdı.
1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Sovet İttifaqı rəhbərliyi Bakıya qoşun yeridərək, xalqın azadlıq hərəkatını amansızcasına boğmağa çalışdı. SSRİ Müdafiə Nazirliyinə, Daxili İşlər Nazirliyinə və DTK-ya tabe olan 26 minə yaxın hərbi qüvvə ağır texnika ilə Bakıya daxil oldu. Bu əməliyyat zamanı dinc sakinlərə atəş açıldı, insanlar tanklarla əzildi, evlər dağıdıldı.
Həmin gecə 147 nəfər şəhid oldu, 744 nəfər yaralandı, yüzlərlə insan isə itkin düşdü və ya qanunsuz həbs edildi. Həyatını itirənlər arasında qadınlar, uşaqlar, qocalar da var idi.
Sovet ordusunun həyata keçirdiyi vəhşiliklərə baxmayaraq, xalqın iradəsi sarsılmadı. Bakı küçələrinə şəhidləri dəfn etmək üçün yüz minlərlə insan axışdı. Həmin gün Azərbaycan xalqı dünya ictimaiyyətinə bir daha azadlıq əzmini nümayiş etdirdi.
20 Yanvar faciəsi yalnız kədər deyil, həm də xalqımızın milli azadlıq uğrunda mübarizədə göstərdiyi qəhrəmanlıq rəmzidir. Bu hadisə, eyni zamanda, Sovet İttifaqının sonunun yaxınlaşdığını göstərən əlamətlərdən biri oldu.
Sovet hökuməti bu faciəni əsaslandırmaq üçün müxtəlif bəhanələr gətirsə də, dünya ictimaiyyəti bu hadisəni insan haqlarının kobud şəkildə pozulması kimi qiymətləndirdi. Bir çox beynəlxalq təşkilat və xarici ölkələr bu hadisəni pislədi, amma real nəticələr yalnız illər sonra müstəqil Azərbaycan Respublikasının diplomatik səyləri nəticəsində əldə edildi.
20 Yanvar faciəsi Azərbaycan xalqının azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəsinin simvoludur. Bu hadisə xalqın öz milli kimliyini qorumaq üçün necə fədakarlıqla mübarizə apardığını göstərdi. 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini elan etməsi və sonrakı illərdə güclənməsi məhz bu günlərin əzmini əks etdirir.
20 Yanvar hər il Azərbaycanda Ümumxalq Hüzn Günü kimi qeyd edilir. Şəhidlər xiyabanı xalqımızın azadlıq uğrunda verdiyi qurbanların əbədi xatirəsinə həsr olunmuş müqəddəs məkan olaraq qalır. Hər il yanvarın 20-də minlərlə insan bu xiyabana axışaraq şəhidlərin xatirəsini yad edir.
Bu gün həm kədər, həm də qürur günüdür. 20 Yanvar şəhidlərinin qanı ilə yazılan tariximiz müstəqil Azərbaycanın azadlıq yolunda qurbanlar verdiyini bizə xatırladır. Şəhidlərin əziz xatirəsi xalqımızın yaddaşında əbədi yaşayacaq!

Elvin VƏTƏNDUST

"Azərbaycan Ordusu"